مقاله تئوری شاهی آرمانی و تداوم آن در دوره اسلامی

این مقاله به دنبال بررسی نظریه شاهی آرمانی در ایران باستان و به عبارتی اندیشه سیاسی ایرانشهری و تداوم آن در دوره اسلامی می باشد؟ سؤال اساسی این می باشد که مدل رهبری سیاسی ارائه شده در اندیشه سیاسی ایرانشهری کدم می باشد؟ و این تئوری ارائه شده در دوره بعد از اسلام به چه شکلهایی متجلی شد؟ فرضیه ای که مورد سنجش قرار می گیرد این است: مدل رهبری سیاسی در اندیشه ایرانشهری Persian utopia تئوری شاهی آرمانی بوده است؛ بعد از ظهور اسلام این تئوری در قالبهای مختلف از قبیل فلسفه سیاسی، سیاستنامه و حکمت اشراق …. تداوم پیدا کرد، اما این قالبهای تفکر هر کدام به فراخور موقعیت و شرایط سیاسی خاص خود، وجوهی از آن برداشته و در قالب تفکر خاص خود ادامه دادند.

مقدمه

اندیشه ایرانیان باستان را مانند اندیشه دیگر مردمان دنیای قدیم، می توان از اسطوره های حماسه ها، کتابها و باورهای دینی و نیز سنگ نبشته های آنان دریافت. انسانهای دنیای کهن، اندیشه هایشان را در قالب اسطوره ها، آیین ها و سرودهای دینی بیان کرده اند؛ از این رو به قول مردم دکتر حمید عنایت یکی از علل دشواری تحقیق در اندیشه های سیاسی در ایران آمیختگی آنها با عقاید و تعالیم دینی و اخلاقی و جهان شناسی و تاریخی است . در حالی که در مغرب زمین و از زمان افلاطون سنت بر آن بوده است که رساله ها و کتابهای جداگانه در موضوع سیاست و کشورداری بنویسند، در فرهنگ ایرانی تفکرات مربوط به جامعه و حکومت چه در دوره پیش از اسلام و چه پس از اسلام در ضمن ملاحظات عام تری درباره این و دنیا مندرج است. بدین جهت آگاهی از چگونگی اندیشه های سیاسی مستلزم آن است که کم و بیش همه متون و منابعی که به نحوی خود کار بینش و نگرش ایرانی در زندگی فردی و اجتماعی است از اندرز نامه ها گرفته تا کتب ملل و نحل و شرح حالها بدقت مطالعه شود.

ویژگیهای شاه آرمانی

حال این سؤال پیش می آید که اجرا کنندهاین آئین چه کسی می باشد و یا به عبارت دیگر این آئین را چه کسی جامعه عمل می پوشاند؟ پاسخ را باید در مفهوم شاهی آرمانی دوران اساطیری جستجو کرد. شاه آرمانی و دارای فرّه ایزدی در اندیشه سیاسی ایرانشهری مانند “خدایی بر روی زمین عمل” می کند و دارای دوصفت جلال و جمال است توجه به این نکته ضروری است که در اندیشه ایرانیان باستان، فقط فرمانروایی کسانی که با نظم کیهانی هماهنگ هستند، یعنی شاهی آرمانی، می تواند جامعه را به سوی سعادت ببرد. وقتی چنین کسانی فرمانروایی کنند، طبیعت نیز با جامعه هماهنگ می شود و خیر و برکت خود به مردم ازرانی می شود؛ ولی هنگاهی که دروغ چیره شود، نظم زمینی و آسمانی به هم می خورد و طبیعت نیز از انسان روی بر می گرداند، باران به موقع نمی بازد، درختان میوه نمی دهند و قحطی و خشکسالی همه جا را فرا میگیرد حال باید به خصایص و ویژگیهای حاکم و فرمانروا یا شاه آرمانی پرداخته شود. ...

فهرست

مقدمه

جهان بینی در ایران باستان

ویژگیهای شاه آرمانی

الف. قدرت موثر یا زور

ب. آئین یا قرارداد اجتماعی

پ- فرّه ایزدی یا شوکت

تداوم اندیشه ایرانی در دوره اسلامی

الف. فلسفه سیاسی

ب. سیاستنامه

پ. حکمت اشراق

نتیجه گیری و جمعبندی

فهرست منابع